One of the Forbidden Songs (Farbotene lider) which were sung clandestinely in Soviet Russia in the ’60s. Transcribed by the compilers from a record by David Eshet, Israel.
The sentence was already a foregone conclusion,
But order is order, a trial is under way.
The prosecutor, poor fellow, grew weak from much investigation.
The guilty man always thought too much.
And his mother is alone on the road.
She wanders night and day.
A trembling tear speaks for her,
The mother no longer hears any words.
But no one asks hat happened here,
For everyone worries about himself.
People pass by and no one wants to see,
For everyone is afraid for his own skin.
The sentence ended somewhere in Siberia.
The son, in a winter night, drowned himself from sorrow.
The judge received a directive
To go immediately to the Crimea and take a vacation.
And the mother is alone on the road.
How gray and dark her days are!
She is no longer afraid, oh no!
She walks and walks so as not to stay in one place.
She thinks about her son and asks what sin he was guilty of,
Whether there is still a great God.
But people are deaf and blind.
They mock her fate.
Suddenly there came a time, a different time.
The judge’s seven good years were past.
The mother received
A letter from distant Siberia:
That her son was innocent and she is free.
She walks wearily on a road,
No longer sees the spring-like days.
The world comes to meet her with praise.
But she sits mute and deaf before everyone.
She pictures the prison camps there,
How people die of pain and deprivation.
She sees the informers who, with one word,
Sentence all the guilty innocents to death.
Der urteyl iz shoyn lang geven a farshtendlekhe zakh,
Nor ordenung iz ordenung, a mishpet vert gemakht.
Der prokuror iz fun forshung fil gevorn nebekh shvakh,
Der shuldiker hot ale mol tsufil getrakht.
Un di mame iz eynzam oyf a veg,
Zi vandert gantse nekht un gantse teg,
Es redt far ir a tsiterdike trer,
Keyn verter hot di mame shoyn nisht mer.
Nor keyner fregt nisht vos do iz geshen,
Vayl yeder zorgt far zayn shtikl broyt,
Men geyt farbay un keyner vii nisht zen,
Vayl yeder eyner tsitert far zayn hoyt.
Der mishpet hot geendikt zikh dort ergets in sibir,
Der zun hot in a vinternakht dertrunken zikh fun tsar,
Der rikhter hot bakumen nokhn mishpet a papir,
Tsu forn glaykh keyn krim un zikh dort opruen derfar.
Un di mame iz eynzam oyf a veg,
Vi gro un fintster zaynen ire teg.
Zi hot shoyn mer keyn moyre nisht, o neyn,
Zi geyt un geyt, abi nisht blaybn ergets shteyn.
Zi trakht fun zun un fregt far velkhe zind,
Tsi iz nokh do faran a groyser got,
Nor di mentshn zaynen toyb un zaynen blind,
Ir goyrl makhn zey tsu shand un shpot.
Un plutsling iz gekumen a tsayt, an ander tsayt.
Dem rikhters zibn gute yor zaynen oykh farbay,
Di mame hot bakumen
Abriv in sibir dortn vayt:
Az der zun geven iz umshuldik un zi iz fray.
Geyt zi a mide oyf a veg,
Zet nisht mer di friling-bloye teg.
Di velt kumt ir antkegn mit a loyb,
Nor zi zitst far ale shtum un toyb.
Zi zet far zikh di lagern fun dort,
Vi mentshn shtarbn oys fun payn un noyt,
Zi zet di mosrim vos urteyln mit a vort
Di ale shuldike umshuldike tsum toyt.
דער אורטײל איז שױן לאַנג געװען אַ פֿאַרשטענדלעכע זאַך,
נאָר אָרדענונג איז אָרדענונג, אַ מישפּט װערט געמאַכט.
דער פּראָקוראָר איז פֿון פֿאָרשונג פֿיל געװאָרן נעבעך שװאַך.
דער שולדיקער האָט אַלע מאָל צו פֿיל געטראַכט.
און די מאַמע איז אײנזאַם אױף אַ װעג.
זי װאַנדערט גאַנצע נעכט און גאַנצע טעג,
עס רעדט פֿאַר איר אַ ציטערדיקע טרער.
קײן װערטער האָט די מאַמע שױן נישט מער.
נאָר קײנער פֿרעגט נישט װאָס דאָ איז געשען.
װײַל יעדער זאָרגט פֿאַר זײַן שטיקל ברױט.
מען גײט פֿאַרבײַ און קײנער װיל נישט זען.
װײַל יעדער אײנער ציטערט פֿאַר זײַן הױט.
דער מישפּט האָט געענדיקט זיך דאָרט ערגעץ אין סיביר.
דער זון האָט אין אַ װינטערנאַכט דערטרונקען זיך פֿון צער.
דער ריכטער האָט באַקומען נאָכן מישפּט אַ פּאַפּיר,
צו פֿאָרן גלײַך קײן קרים און זיך דאָרט אָפּרוען דערפֿאַר.
און די מאַמע איז אײנזאַם אױף אַ װעג.
װי גראָ און פֿינצטער זענען אירע טעג,
זי האָט שױן מער קײן מורא נישט, אַ נײן,
זי גײט און גײט, אַבי נישט בלײַבן ערגעץ שטײן.
זי טראַכט פֿון זון און פֿרעגט פֿאַר װעלכע זינד,
צי איז נאָך דאָ פֿאַראַן אַ גרױסער גאָט,
נאָר די מענטשן זענען טױב און זענען בלינד,
איר גורל מאַכן זײ צו שאַנד און שפּאָט.
און פּלוצלינג איז געקומען אַ צײַט, אַן אַנדער צײַט.
דעם ריכטערס זיבן גוטע יאָר זענען אױך פֿאַרבײַ.
די מאַנע האָט באַקומען
אַ בריװ אין סיביר דאָרטן װײַט. . .
אַז דער זון געװען איז אומשולדיק און זי איז פֿרײַ.
גײט זי אַ מידע אױף אַ װעג,
זעט נישט מער די פֿרילינג־בלױע טעג.
די װעלט קומט איר אַנטקעגן מיט אַ לױב,
נאָר זי זיצט פֿאַר אַלע שטום און טױב.
זי זעט פֿאַר זיך די לאַגערן פֿון דאָרט,
װי מענטשן שטאַרבן אױס פֿון פּײַן און נױט.
זי זעט די מוסרים װאָס אורטײלן מיט אַ װאָרט
די אַלע שולדיקע אומשולדיקע צום טױט.
Song Title: Shuldike Umshuldike
The Songs of Generations: New Pearls of Yiddish Song anthology comprises songs that were either never printed before or appeared in rare and inaccessible publications — sometimes in different versions and without proper sources. Most of the songs in this book were submitted by readers of Chana and Yosl’s column “Perl fun der yidisher poezye” (Pearls of Yiddish Poetry) in the Yiddish newspaper Der Forverts (The Forward), initiated in October, 1970. Over 25 years, thousands of songs were collected in correspondence and on cassettes from readers throughout the world, and they represent a veritable national Yiddish song archive. Chana Mlotek, in her introduction, writes, “In the course of years the inquiries, contributions and enthusiasm of these readers have kept our own interest unflagging and have reinforced our dedication to this effort. And in recent years our participants have also been augmented by new readers from the former Soviet Russia, who receive our newspaper there or from newly-arrived immigrants in this country and Israel.”
