One of the Forbidden Songs (Farbotene lider) which were sung clandestinely in Soviet Russia in the ’60s. Transcribed by the compilers from a record by David Eshet, Israel.
The verdict has long been a foregone conclusion,
but order is order, a trial will be held.
The poor prosecutor has grown weak from [investigating]
The guilty man has always thought too much.
And his mother is alone on the road,
she wanders whole days and nights,
a trembling tear speaks for her
the mother has no words anymore.
But no one asks what has happened,
because each one is concerned for his own bit of bread,
People walk by and no one wants to know
because everyone fears for their own skin.
The sentence was completed somewhere in Siberia,
on a winter night, the sun drowned itself in grief.
Right after the decision, the judge received instructions
to travel to Crimea and rest up from the trial.
And his mother is alone on the road.
How dark and gray her days are.
She has no more fear, oh no,
She walks and walks, just not to stay in one place.
She thinks about her son and asks what his sin was,
and whether there is still a great God,
but people are deaf and are blind,
they shame her and mock her fate.
And, suddenly, a time came, another time.
The judge’s seven good years were also past,
the mother received
a litter from far away Siberia –
that her son was innocent and she is free.
She walks wearily on the road,
no longer sees the blue-skied spring days.
The world comes to meet her with praise,
but she sits mute and deaf before everyone.
She pictures the prison camps there,
how people die of pain and deprivation.
She sees the informers who sentence, with one word,
all the guilty innocents to death.
Der urteyl iz shoyn lang geven a farshtendlekhe zakh,
Nor ordenung iz ordenung, a mishpet vert gemakht.
Der prokuror iz fun forshung fil gevorn nebekh shvakh,
Der shuldiker hot ale mol tsufil getrakht.
Un di mame iz eynzam oyf a veg,
Zi vandert gantse nekht un gantse teg,
Es redt far ir a tsiterdike trer,
Keyn verter hot di mame shoyn nisht mer.
Nor keyner fregt nisht vos do iz geshen,
Vayl yeder zorgt far zayn shtikl broyt,
Men geyt farbay un keyner vii nisht zen,
Vayl yeder eyner tsitert far zayn hoyt.
Der mishpet hot geendikt zikh dort ergets in sibir,
Der zun hot in a vinternakht dertrunken zikh fun tsar,
Der rikhter hot bakumen nokhn mishpet a papir,
Tsu forn glaykh keyn krim un zikh dort opruen derfar.
Un di mame iz eynzam oyf a veg,
Vi gro un fintster zaynen ire teg.
Zi hot shoyn mer keyn moyre nisht, o neyn,
Zi geyt un geyt, abi nisht blaybn ergets shteyn.
Zi trakht fun zun un fregt far velkhe zind,
Tsi iz nokh do faran a groyser got,
Nor di mentshn zaynen toyb un zaynen blind,
Ir goyrl makhn zey tsu shand un shpot.
Un plutsling iz gekumen a tsayt, an ander tsayt.
Dem rikhters zibn gute yor zaynen oykh farbay,
Di mame hot bakumen
Abriv in sibir dortn vayt:
Az der zun geven iz umshuldik un zi iz fray.
Geyt zi a mide oyf a veg,
Zet nisht mer di friling-bloye teg.
Di velt kumt ir antkegn mit a loyb,
Nor zi zitst far ale shtum un toyb.
Zi zet far zikh di lagern fun dort,
Vi mentshn shtarbn oys fun payn un noyt,
Zi zet di mosrim vos urteyln mit a vort
Di ale shuldike umshuldike tsum toyt.
דער אורטײל איז שױן לאַנג געװען אַ פֿאַרשטענדלעכע זאַך,
נאָר אָרדענונג איז אָרדענונג, אַ מישפּט װערט געמאַכט.
דער פּראָקוראָר איז פֿון פֿאָרשונג פֿיל געװאָרן נעבעך שװאַך.
דער שולדיקער האָט אַלע מאָל צו פֿיל געטראַכט.
און די מאַמע איז אײנזאַם אױף אַ װעג.
זי װאַנדערט גאַנצע נעכט און גאַנצע טעג,
עס רעדט פֿאַר איר אַ ציטערדיקע טרער.
קײן װערטער האָט די מאַמע שױן נישט מער.
נאָר קײנער פֿרעגט נישט װאָס דאָ איז געשען.
װײַל יעדער זאָרגט פֿאַר זײַן שטיקל ברױט.
מען גײט פֿאַרבײַ און קײנער װיל נישט זען.
װײַל יעדער אײנער ציטערט פֿאַר זײַן הױט.
דער מישפּט האָט געענדיקט זיך דאָרט ערגעץ אין סיביר.
דער זון האָט אין אַ װינטערנאַכט דערטרונקען זיך פֿון צער.
דער ריכטער האָט באַקומען נאָכן מישפּט אַ פּאַפּיר,
צו פֿאָרן גלײַך קײן קרים און זיך דאָרט אָפּרוען דערפֿאַר.
און די מאַמע איז אײנזאַם אױף אַ װעג.
װי גראָ און פֿינצטער זענען אירע טעג,
זי האָט שױן מער קײן מורא נישט, אַ נײן,
זי גײט און גײט, אַבי נישט בלײַבן ערגעץ שטײן.
זי טראַכט פֿון זון און פֿרעגט פֿאַר װעלכע זינד,
צי איז נאָך דאָ פֿאַראַן אַ גרױסער גאָט,
נאָר די מענטשן זענען טױב און זענען בלינד,
איר גורל מאַכן זײ צו שאַנד און שפּאָט.
און פּלוצלינג איז געקומען אַ צײַט, אַן אַנדער צײַט.
דעם ריכטערס זיבן גוטע יאָר זענען אױך פֿאַרבײַ.
די מאַנע האָט באַקומען
אַ בריװ אין סיביר דאָרטן װײַט. . .
אַז דער זון געװען איז אומשולדיק און זי איז פֿרײַ.
גײט זי אַ מידע אױף אַ װעג,
זעט נישט מער די פֿרילינג־בלױע טעג.
די װעלט קומט איר אַנטקעגן מיט אַ לױב,
נאָר זי זיצט פֿאַר אַלע שטום און טױב.
זי זעט פֿאַר זיך די לאַגערן פֿון דאָרט,
װי מענטשן שטאַרבן אױס פֿון פּײַן און נױט.
זי זעט די מוסרים װאָס אורטײלן מיט אַ װאָרט
די אַלע שולדיקע אומשולדיקע צום טױט.
Song Title: Shuldike Umshuldike
The Songs of Generations: New Pearls of Yiddish Song anthology comprises songs that were either never printed before or appeared in rare and inaccessible publications — sometimes in different versions and without proper sources. Most of the songs in this book were submitted by readers of Chana and Yosl’s column “Perl fun der yidisher poezye” (Pearls of Yiddish Poetry) in the Yiddish newspaper Der Forverts (The Forward), initiated in October, 1970. Over 25 years, thousands of songs were collected in correspondence and on cassettes from readers throughout the world, and they represent a veritable national Yiddish song archive. Chana Mlotek, in her introduction, writes, “In the course of years the inquiries, contributions and enthusiasm of these readers have kept our own interest unflagging and have reinforced our dedication to this effort. And in recent years our participants have also been augmented by new readers from the former Soviet Russia, who receive our newspaper there or from newly-arrived immigrants in this country and Israel.”
