“How will it end, Motl, tell me?
You’re worse than you were before,
the teacher complained about you today,
that you are tormenting him.
It’s not enough you don’t want to learn,
but you infuriate the poor teacher,
you just roam around and play,
and disturb the children who are learning?”
“It’s not true, Father, what the teacher says,
he’s a bad person, worse than anyone,
why doesn’t he tell you that he hits us,
look, Father dear, at these blue marks,
because the teacher took us on his knee
and chanted while he whipped us.”
“How will it end, Motl? Answer me:
The neighbors say, I have to believe them,
you run around in the yard all day
and make friends with Yanek’s doves –
Is that a nice thing for a Jew, tell me yourself,
to chase around after the doves?
Yesterday, Motl, did you smash out
the neighbor’s window with a stone?”
“It’s not true, Dad. It’s just barely out,
a bit of a pane, it can be glued back.
I don’t chase around, I only watch
how beautifully the doves fly,
how freely they hop around in the yard,
how fine the seeds they peck at,
how quickly they take off
when they spy a strange dove.”
“How will it end, Motl, I’m asking you?
A grown youth (no evil eye).
When I was thirteen years old,
I knew the Talmud fluently
a Jew must study Torah with great joy,
not think about foolish things –
God and man think well of the person
who can study well and can earn well.”
“Grandfather told me about you once,
that you used to chase after doves, too,
and you were not much better than I am,
you teacher hit you, too.
Today you can study and have money, too.
Father dear, don’t worry about me,
when I grow up I will, like you,
earn money and study the Torah.
— Vos vet der sof zayn, Motl, zog zhe mir?
Bist erger nokh fun frier gevorn,
Baklogt hot zikh der rebe haynt oyf dir,
Az du dergeyst im zayne yorn.
S’iz nisht genug du vilst nisht lernen gor,
Dem rebn nebekh tust dertsernen,
Shlogstu zikh arum un shpilst zikh nor,
Un shterst di kinderlekh dos lernen?
— Nisht emes, tate, vos der rebe zogt,
A shlekhter mentsh, nishto zayn glaykhn,
Far vos dertseylt er nisht, vi er undz shlogt,
Ze, tatenyu, dem bloyen tseykhn.
Kh’hob mit Avremlen zikh tsevertlt bloyz,
Er hot mayn khumeshl tserisn,
Derfar hot undz der rebe oyf zayn shoys,
Nokh mit a nigndl geshmisn.
— Vos vet der sof zayn, Motl? Entfer d’royf:
Di shkheynim zogn, kh’muz zey gleybn,
Du yogst zikh gantse teg arum in hoyf,
Un khaverst zikh mit Yaneks toybn-
Tsi iz dos sheyn far yidn, zog aleyn,
Mit toybn zikh arumtsuyogn?
Host nekhtn, Motl, vider mit a shteyn
Dem shokhns shoybn oysgeshlogn?
— Nisht emes, tate, s’iz nor koym aroys
A shtikl shoyb, men ken’s tsuklepn.
lkh yog zikh nisht, ikh kuk zikh tsu nor bloyz,
Vi sheyn di taybelekh zikh shvebn,
Vi fray zey shpringen zikh arum in hoyf,
Vi sheyn di kerndlekh zey pikn,
Vi shnel zey gibn zikh a loz aroyf,
Ven zey a fremde toyb derblikn.
— Vos vet der sof zayn, Motl, kh’freg dikh nor?
A groyser yung, keyn ayn-hore,
Ven ikh bin alt gevezn draytsn yor,
Gekent vi vaser di gemore,
A yid, muz lernen toyre mit groys freyd,
Nisht hobn narishkeyt in zinen-
Az voyl dem mentsh, vos iz tsu got, tsu layt,
Vos ken gut lernen un gelt fardinen.
— Der zeyde hot a mol dertseylt fun dir,
Flegst oykh nokh taybelekh zikh yogn,
Bist oykh fil beser nisht geven fun mir,
Dayn rebe hot dikh oykh geshlogn,
Haynt kenstu lernen un host gelt dertsu,
Hob, tatenyu, far mir keyn moyre,
Ven ikh vel vern groys, vel ikh, vi du,
Fardinen gelt un lernen toyre.
— װאָס װעט דער סוף זײַן, מאָטל, זאָג זשע מיר?
ביסט ערגער נאָך פֿון פֿריער געװאָרן,
באַקלאָגט האָט זיך דער רבי הײַנט אױף דיר,
אַז דו דערגײסט אים זײַנע יאָרן.
ס’איז נישט גענוג דו װילסט נישט לערנען גאָר,
דעם רבין נעבעך טוסט דערצערנען,
שלאָגסטו זיך אַרום און שפּילסט זיך נאָר,
און שטערסט די קינדערלעך דאָס לערנען?
— נישט אמת, טאַטע, װאָס דער רבי זאָגט,
אַ שלעכטער מענטש, נישטאָ זײַן גלײַכן,
פֿאַר װאָס דערצײלט ער נישט, װי ער אונדז שלאָגט,
זע, טאַטעניו, דעם בלאָען צײכן.
כ’האָב מיט אַבֿרהמלען זיך צעװערטלט בלױז,
ער האָט מײַן חומשל צעריסן,
דערפֿאַר האָט אונדז דער רבי אױף זײַן שױס
נאָך מיט אַ ניגונדל געשמיסן.
— װאָס װעט דער סוף זײַן, מאָטל? ענטפֿער ד’רױף:
די שכנים זאָגן, כ’מוז זײ גלײבן,
דו יאָגסט זיך גאַנצע טעג אַָרום אין הױף,
און חבֿרסט זיך מיט יאַנעקס טױבן, —
צי איז דאָס שײן פֿאַר ייִדן, זאָג אַלײן,
מים טױבן זיך אַרומצױאָגן?
האָסט נעכטן, מאָטל, װידער מיט אַ שטײן
דעם שכנס שױבן אױסגעשלאָגן?
— נישט אמת, מאַטע, ס’איז נאָר קױם אַרױס
אַ שטיקל שױב, מען קענ’ס צוקלעפּן.
איך יאָג זיך נישט, איך קוק זיך צו נאָר בלױז,
װי שײן די טײַבעלעך זיך שװעבן,
װי פֿרײַ זײ שפּרינגען זיך אַרוס אין הױף,
װי שײן די קערנדלעך זײ פּיקן,
װי שנעל זײ גיבן זיך א לאָז אַרױף,
װען זײ אַ פֿרעמדע טױב דערבליקן.
— װאָס װעט דער סוף זײַן, מאָטל, כ’פֿרעג דיך נאָר?
אַ גרױסער יונג, קײן עין–הרע.
װען איך בין אַלט געװעזן דרײַצן יאָר,
געקענט װי װאַסער די גמרא,
אַ ייִד מוז לערנען תּורה מיט גרױס פֿרײד,
נישט האָבן נאַרישקײט אין זינען —
אַז װױל דעם מענטש, װאָס איז צו גאָט, צו לײַט,
װאָס קען גוט לערנען און געלט פֿאַרדינען.
— דער זײדע האָט אַ מאָל דערצײלט פֿון דיר,
פֿלעגסט אױך נאָך טײַבעלעך זיך יאָגן,
ביסט אױך פֿיל בעסער נישט געװען פֿון מיר,
דײַן רבי האָט דיך אױך געשלאָגן,
הײַנט קענסטו לערנען און האָסט געלט דערצו,
האָב, טאַטעניו, פֿאַר מיר קײן מורא,
װען איך װועל װערן גרױם, װעל איך, װי דו,
פֿאַרדינען געלט און לערנען תורה.
Song Title: Motele
First published in 1972, Mir Trogn A Gezang: Favorite Yiddish Songs was reprinted six more times (in 1977, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000) due to popular demand. The songs in this anthology represent a sampling of beloved folk and well-known Yiddish songs, many of which are scattered in various song collections; some appear in very rare and inaccessible collections; and some were never before published. Folk songs comprise about a third of this volume and were selected mainly on the basis of popularity and sometimes for their historic significance. Needless to say, they are only representative of the vast, rich treasure of Yiddish folk material. The selection was made not only on the basis of personal preference, but in the knowledge they are favorites of many who sing these songs. Most of the songs represent the repertoire that was sung at Yiddish summer camps, May 1st demonstrations and at social gatherings. Many songs were introduced to American Jewry by Jewish immigrants who came to the United States after World War II, for whom these songs had been favorites in Poland and other East European communities destroyed by the Nazis.
